Ngành công nghiệp thuốc lá trên toàn cầu xác định thanh, thiếu niên là mục tiêu của quảng cáo và tiếp thị thuốc lá, nhất là các sản phẩm thuốc lá mới. Chính vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới chọn thông điệp “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá” làm chủ đề cho Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5).

Ngành công nghiệp thuốc lá tiếp tục chiến lược duy trì nhu cầu trên thị trường bằng cách ra đời các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và nhắm tới giới trẻ để tạo ra một thế hệ hút thuốc lá mới. Các tập đoàn công nghiệp thuốc lá trên thế giới đã không ngừng đầu tư cho việc nghiên cứu kỹ lưỡng, từ việc thiết kế sản phẩm hấp dẫn giới trẻ cho đến các chiến dịch quảng cáo, tiếp thị tinh vi nhắm tới giới trẻ.

Vô vàn kỹ xảo và kênh quảng cáo tiếp thị được sử dụng để tiếp cận các sản phẩm thuốc lá mới tới giới trẻ. Những chiến lược này bao gồm thiết kế sản phẩm hấp dẫn, tiếp thị trên các trang mạng xã hội phổ biến của giới trẻ, sử dụng giới trẻ để quảng cáo, sử dụng người nổi tiếng có sức ảnh hưởng tới giới trẻ để quảng cáo...

Việc sản xuất các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, được ngành công nghiệp thuốc lá quảng bá là một giải pháp thay thế cho người hút thuốc và không nhằm vào giới trẻ. Tuy nhiên, bằng chứng thực tế cho thấy, các sản phẩm thuốc lá mới lại nhắm đến một lượng lớn khách hàng mới (chưa từng hút thuốc) bao gồm phụ nữ và trẻ em.

Các nhà sản xuất thuốc lá mới đã sử dụng nhiều cách thức để thu hút thanh, thiếu niên sử dụng sản phẩm này thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang, theo xu hướng công nghệ, quảng bá trên mạng xã hội của giới trẻ và giữ khách hàng bằng các sản phẩm có hàm lượng nicotine cao.

Tính đến năm 2017, các nhà nghiên cứu đã xác định được hơn 15.500 hương vị trong thuốc lá điện tử và số hương vị gia tăng nhanh chóng, lên khoảng 20.000 loại. Ở Việt Nam, một khảo sát nhanh thanh, thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh do tổ chức HealthBridge và Hội Y tế công cộng Việt Nam thực hiện vào tháng 7/2020 cho thấy, hương vị là một trong những yếu tố thúc đẩy thanh, thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử.

Thiết kế sản phẩm ấn tượng để tạo trào lưu và phong cách hướng đến giới trẻ cũng là cách các nhà sản xuất thuốc lá mới đang áp dụng. Các sản phẩm thuốc lá mới được chế tạo đa dạng từ mầu sắc đến hình dạng, thiết kế ấn tượng, kết hợp nhiều tính năng sử dụng tiện lợi để hấp dẫn giới trẻ. Kết quả khảo sát nhanh ở Việt Nam cho thấy, các bạn trẻ bị hấp dẫn bởi thiết kế, trào lưu sử dụng và tính tiện dụng của các sản phẩm thuốc lá điện tử.

Các thương hiệu thuốc lá điện tử mới gần đây hầu như phụ thuộc rất nhiều vào phương thức truyền thông mạng xã hội để tiếp thị và quảng bá sản phẩm. Một cuộc điều tra kéo dài hai năm của Chiến dịch Vì trẻ em không thuốc lá (Campaign for Tobacco Free Kids) đã cho thấy, các công ty thuốc lá sử dụng mạng xã hội để chạy các chiến dịch truyền thông và quảng bá sản phẩm thông qua việc trả tiền cho những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội - những người nổi tiếng với lượng người theo dõi trực tuyến lớn - để đăng tải hình ảnh về sản phẩm thuốc lá và hành vi hút thuốc như một phần của chiến lược tiếp thị được ghi nhận ở hơn 40 quốc gia. Có nhãn hiệu thuốc lá điện tử khi ra mắt đã được nhà sản xuất chi cả triệu USD để tiếp thị sản phẩm trên internet. Việt Nam cũng không nằm ngoài “quy luật” đó, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang được quảng cáo khá phổ biến trên mạng xã hội.

Thuốc lá đã và đang là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất trên thế giới. Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra các khuyến cáo về bảo vệ giới trẻ khỏi ảnh hưởng của việc quảng cáo và sử dụng các sản phẩm thuốc lá, kêu gọi các quốc gia cần có hành động kịp thời để giúp thế hệ trẻ không bị lừa dối và lôi kéo bởi các chiến lược của ngành công nghiệp thuốc lá, xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh.

Chính phủ các nước nên tăng cường các biện pháp thực thi cấm toàn diện các hoạt động quảng cáo thuốc lá và nicotine trên các nền tảng số, mạng xã hội và trên các phương tiện giải trí; tăng cường bảo vệ trẻ em; nâng cao nhận thức trẻ em, thanh, thiếu niên và cộng đồng về tác hại của thuốc lá…

Những năm gần đây, các sản phẩm thuốc lá mới đã du nhập vào Việt Nam và đang có xu hướng gia tăng sử dụng trong giới trẻ, cùng với sự gia tăng tỷ lệ tiếp cận với quảng cáo, khuyến mãi và bán các sản phẩm thuốc lá mới trên internet, đặc biệt là trên các mạng xã hội. Nếu không được ngăn chặn kịp thời, các sản phẩm thuốc lá mới sẽ tạo ra một thế hệ nghiện nicotine và gây hậu quả nặng nề cả trước mắt và lâu dài cho xã hội.