TPHCM - Đại diện các chung cư ở TPHCM cho rằng, việc xác định lượng rác thải của từng hộ là rất khó khi thành phố thực hiện thu phí rác theo quy định mới.

Từ ngày mai (1.6), TPHCM sẽ chính thức áp dụng mức thu gom rác theo khối lượng. Quy định mới này được nhiều người kỳ vọng sẽ mang lại hiệu quả trong việc nâng cao ý thức phân loại, giảm lượng rác thải sinh hoạt và góp phần bảo vệ môi trường đô thị. Tuy nhiên, theo ghi nhận của Lao Động tại các chung cư trên địa bàn thành phố, bên cạnh sự hoan nghênh về quy định mới, nhiều người vẫn còn băn khoăn trong cách thực hiện.

Khó phân loại rác theo từng hộ trong chung cư

Đại diện Ban quản lý một chung cư tại Phường 13, quận Gò Vấp - cho biết, hiện tại, với việc áp dụng quy định thu phí rác mới theo khối lượng, Ban quản lý đang trong quá trình triển khai thông báo rộng rãi đến bà con cư dân được biết. Đồng thời làm việc, bàn bạc với Ban Quản trị chung cư để tìm ra phương thức thực hiện hợp lý, đảm bảo sự thống nhất với cư dân.

Theo quy chế quản lý vận hành của chung cư, bên đơn vị quản lý (BQL) chỉ chịu trách nhiệm thu gom rác trong nội bộ chung cư. Quy trình này bao gồm việc nhân viên vệ sinh thu gom rác từ các thùng rác chung ở mỗi tầng, đưa xuống và tập kết lại ở dưới sảnh.

Về phí thu gom rác, trước đây được bao gồm trong phí quản lý của chung cư. “Đối với những khoản phí phát sinh thêm theo quy định mới của nhà nước (ví dụ như tính theo khối lượng/cân ký), BQL có thể thu hộ cho phường. BQL cũng không tăng giá phí quản lý để bù đắp các khoản phí phát sinh này”, vị đại diện cho biết.

Đại diện BQL chung cư này cũng bày tỏ băn khoăn: “Có một vài vấn đề mà chúng tôi nhận thấy còn bất cập khi thực hiện quy định mới. Chẳng hạn như việc cân rác của từng hộ gia đình”, anh nói.

Anh cũng dẫn chứng, hệ thống thu gom rác tại chung cư được bố trí mỗi tầng có một phòng rác với một thùng rác chung. Cư dân từ các căn hộ cùng tầng sẽ bỏ rác vào thùng chung này. Nhân viên vệ sinh sẽ thu gom rác từ các thùng trên tầng và tập kết lại. Do rác được đổ chung, việc xác định khối lượng rác của từng hộ gia đình là rất khó, thậm chí không biết làm sao để cân rác cho từng hộ.

“Ngày mai quy định mới đã có hiệu lực, nhưng hiện tại vẫn chưa có hướng dẫn chi tiết và cụ thể về cách thực hiện việc tính phí theo khối lượng, khiến chúng tôi đang rất bối rối và loay hoay không biết phải thực hiện ra sao”, anh bày tỏ.

Tương tự, tại chung cư của anh Dương Tất Đạt ở phường Phước Long B (TP Thủ Đức), việc thu gom rác hiện nay cũng được thực hiện theo hình thức rác của từng nhà đổ chung với thùng rác tổng của chung cư. Do đó, việc xác định được rác của từng hộ sử dụng là bao nhiêu để thực hiện tính phí là rất khó và cần có hướng dẫn chi tiết về việc này để bà con cư dân cũng như BQL chung cư biết và thực hiện.

“Hiện tại, phí thu gom rác được bao gồm trong phí quản lý vận hành mà cư dân đóng, và bên đơn vị quản lý vận hành sẽ "gánh” luôn phần đó. Còn sắp tới, khi quy định mới có hiệu lực, chúng tôi không rõ khoản phí này có tăng hay không, hiện vẫn chưa có thông báo gì”, anh Đạt cho biết.

Cần áp dụng một chiến lược tổng thể

TPHCM đang đứng trước một thách thức lớn trong công tác quản lý rác thải, khi lượng rác sinh hoạt ngày càng gia tăng trong khi hệ thống thu gom, xử lý vẫn còn nhiều bất cập. Theo Tiến sĩ Trần Quang Thắng – Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TPHCM, để giải quyết căn cơ bài toán này, cần một chiến lược tổng thể, đồng bộ giữa chính sách, công nghệ và đặc biệt là thay đổi hành vi của người dân.

“Đặc biệt, trong bối cảnh TPHCM chuẩn bị triển khai việc thu phí rác theo khối lượng – theo Quyết định 67 và Luật Bảo vệ Môi trường, việc thực hiện cần có lộ trình cụ thể và phù hợp với thực tế từng khu vực, tránh gây sốc cho xã hội và giúp người dân làm quen với mô hình quản lý mới”, ông Thắng nhận định.

Lộ trình này được đề xuất thành ba giai đoạn. Giai đoạn đầu từ năm 2024 đến giữa năm 2025 là giai đoạn chuẩn bị và thí điểm. Trong thời gian này, thành phố sẽ tập trung tuyên truyền, hướng dẫn phân loại rác, đồng thời xây dựng các công cụ hỗ trợ như túi rác chuyên dụng, cân đo rác hoặc mã QR quản lý. Việc thí điểm có thể triển khai tại một số quận được xem là có nhiều cư dân có ý thức cao như ở Quận 7, TP Thủ Đức và Quận 3 để đánh giá hiệu quả, rút kinh nghiệm.

Giai đoạn hai kéo dài từ cuối năm 2025 đến hết năm 2026 là giai đoạn mở rộng có điều chỉnh. Thành phố sẽ chia các khu vực theo đặc điểm dân cư và hạ tầng để áp dụng các hình thức thu phí linh hoạt. Đồng thời, bắt đầu áp dụng phân loại rác bắt buộc với ít nhất ba loại, giao chỉ tiêu cụ thể cho từng phường xã. Công nghệ thu phí và giám sát cũng sẽ được nâng cấp, thử nghiệm phần mềm quản lý kết nối với đơn vị môi trường đô thị.

Giai đoạn ba, từ năm 2027 trở đi, là giai đoạn áp dụng toàn diện. Thành phố sẽ chính thức thu phí theo khối lượng hoặc thể tích trên toàn địa bàn. Hệ thống xử lý rác cũng sẽ được đa dạng hóa, ưu tiên đốt phát điện, ủ phân hữu cơ và tái chế. Việc chôn lấp sẽ bị hạn chế tối đa, tiến tới cấm đưa rác hữu cơ chưa phân loại vào bãi rác như mô hình của Hàn Quốc. Thành phố cũng sẽ áp dụng các chính sách hỗ trợ đối với hộ nghèo và thành lập các tổ kiểm tra, xử phạt vi phạm để tăng tính công bằng và hiệu lực thực thi.

Nguyên tắc xuyên suốt trong toàn bộ lộ trình là “đi từ dễ đến khó”, bắt đầu ở những nơi có điều kiện thuận lợi, sau đó mở rộng dần. Đồng thời, bảo đảm tính minh bạch, đồng bộ và truyền thông hiệu quả.

Việc triển khai thu phí rác theo khối lượng nếu được thực hiện nghiêm túc và khoa học không chỉ giúp TPHCM giải quyết vấn đề môi trường, mà còn mở ra cơ hội thúc đẩy mô hình phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sống và tạo thêm nhiều việc làm cho người dân.

https://laodong.vn/xa-hoi/thach-thuc-thu-gom-rac-de-tinh-theo-can-tai-cac-chung-cu-o-tphcm-1515827.ldo

TÂM ÁNH (báo lao động)