Trước những bài đăng trên các nền tảng mạng xã hội về việc từ chối nhận chuyển khoản, theo luật sư hành vi này có dấu hiệu né tránh sự giám sát doanh thu từ cơ quan thuế.

Truy cứu trách nhiệm hình sự nếu trốn thuế

Theo quy định, từ ngày 1.6.2025, các hộ kinh doanh trong một số lĩnh vực như ăn uống, bán lẻ, dịch vụ có doanh thu cao sẽ phải sử dụng máy tính tiền điện tử có kết nối trực tiếp với hệ thống dữ liệu của ngành thuế. Mọi hóa đơn bán hàng phải được ghi nhận và gửi về cơ quan thuế theo thời gian thực.

Không chỉ dừng ở thiết bị, các khoản giao dịch chuyển khoản qua tài khoản ngân hàng cá nhân cũng có thể bị theo dõi nếu phát hiện dấu hiệu bất thường. Theo ngành Thuế, việc rà soát dòng tiền nhằm xác định doanh thu thực tế, đảm bảo đúng mức thuế khoán hoặc xác định lại nghĩa vụ thuế nếu có dấu hiệu khai sai, khai thiếu.

Từ những lo ngại của hộ, cá nhân kinh doanh về quy định này, trên các nền tảng mạng xã hội xuất hiện nhiều bài đăng về việc không nhận chuyển khoản khi mua hàng hoặc yêu cầu khách hàng chuyển khoản với nội dung khác để không bị truy thu thuế.

Tài khoản có tên Trần Kiều Anh (tên đã được thay đổi) chuyên nhận đặt hàng, cho thuê quần áo đã đưa ra thông báo cho các khách hàng ngay sau khi có những thay đổi trong chính sách thuế mới.

"Do sự thay đổi luật thuế nên khi chuyển khoản, khách hàng không được ghi nội dung là chuyển khoản (tiền hàng). Nếu thanh toán bằng chuyển khoản, khách hàng vui lòng trả thêm 1,5% do phát sinh chi phí nộp thuế" - chủ tài khoản này viết.

Chia sẻ với Lao Động về vấn đề này, Luật sư Trần Thị Thanh Lam - Văn phòng luật sư Chính Pháp cho biết, việc các hộ kinh doanh phản ứng bằng cách treo biển “không nhận chuyển khoản”, có dấu hiệu hành vi né tránh sự giám sát doanh thu từ cơ quan thuế.

"Đây là dấu hiệu cho thấy một bộ phận hộ, cá nhân kinh doanh vẫn chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm thuế, không chỉ dưới góc độ pháp lý mà còn là chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, văn minh trong tài chính.

Về nguyên tắc, việc một hộ kinh doanh lựa chọn phương thức thanh toán bằng tiền mặt thay vì chuyển khoản không bị coi là hành vi vi phạm pháp luật vì pháp luật hiện hành không bắt buộc hộ kinh doanh lựa chọn hình thức thanh toán tiền mặt hay chuyển khoản, cũng không cấm thanh toán bằng tiền mặt.

Trường hợp hộ kinh doanh không nhận chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt nhưng vẫn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế; Có phát hành hóa đơn theo quy định; Kê khai thu nhập trung thực, chính xác để xác định nghĩa vụ thuế,... thì hành vi này là tuân thủ quy định pháp luật.

Tuy nhiên, nếu hành vi từ chối nhận chuyển khoản của hộ, cá nhân kinh doanh nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ kê khai doanh thu hoặc khai sai doanh thu thực tế để trốn thuế thì hành vi này là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy vào tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi,..." - Luật sư Lam nhấn mạnh.

Thanh toán bằng tiền mặt hay chuyển khoản đều bị kiểm soát

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Văn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas - nhìn nhận, trong thực tế nhiều cá nhân, hộ kinh doanh thực hiện việc chuyển tiền vào tài khoản cá nhân nhưng nhiều trường hợp đã hiểu sai bản chất, dẫn đến các rủi ro tiềm tàng, bị truy thu thuế, nghiêm trọng hơn là các tội nặng hơn trong tương lai.

Về vấn đề thanh toán bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản, ông Tuấn nhận định: "Đa phần cá nhân, hộ kinh doanh cho rằng, chỉ khi doanh thu phát sinh bằng cách chuyển khoản vào tài khoản cá nhân, mới phải thực hiện nghĩa vụ thuế. Còn trường hợp thu tiền mặt có thể trốn thuế hoặc kê khai doanh thu thấp hơn thực tế không ai biết. Đây là hiểu nhầm cực kỳ nguy hiểm bởi nghĩa vụ thuế xảy ra trên tổng doanh thu".

Ông Lê Văn Tuấn cũng cho rằng, hiện phương thức định danh điện tử đã được áp dụng, dữ liệu của cơ quan thuế đang cập nhật. Từ ngày 1.7 quy định sử dụng mã số định danh cá nhân thay cho mã số thuế cũng được áp dụng cho cả cá nhân, hộ kinh doanh và doanh​ nghiệp.

Cũng bởi vậy, các thông tin của người nộp thuế sẽ định danh trên VneID, liên kết trên tài khoản ngân hàng và ứng dụng eTax Mobile. Dữ liệu này có thể bí mật đối với cá nhân nhưng với các cơ quan chức năng, họ hoàn toàn có đầy đủ thông tin, chứng cứ để xem xét nghĩa vụ thuế của người nộp thuế nên việc tìm cách trốn tránh truy thu thuế không những không khả thi mà còn để lại hậu quả nghiêm trọng.

"Việc gian lận thuế bằng cách này hay cách khác là vô ích vì ngành thuế đã sử dụng dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI), hoàn toàn theo dõi được chính xác từng người kinh doanh trên mạng, kể cả việc vận chuyển hàng hóa ra sao, doanh thu bao nhiêu, nguồn hàng từ đâu... Vậy nên, dù có thanh toán giao dịch bằng chuyển khoản hay tiền mặt, nội dung hóa đơn điện tử ghi chung chung, không đúng thực tế hàng hóa, thì cũng không gian lận được thuế..." - ông Tuấn thông tin.

https://laodong.vn/kinh-doanh/su-dung-thu-thuat-ne-truy-thu-thue-co-the-bi-truy-cuu-trach-nhiem-hinh-su-1517824.ldo

HẠO THIÊN (BÁO LAO ĐỘNG)